22Apr
📅22 kwietnia 1386 roku, król Kazimierz Wielki wydał "Statut Żupny". Zastanawiacie się czego dotyczył ten dokument? Najpierw zacznijmy od wyjaśnienia czym jest "żupa". Otóż, w czasach średniowiecznych, "żupą solną" nazywano kopalnie będące w posiadaniu króla lub księcia. Żupami solnymi zarządzał żupnik - urzędnik mianowany przez samego króla. Żupnik odpowiadał tylko przed samym królem. Był nie tylko administratorem, ale i najwyższym zwierzchnikiem kopalń w Wieliczce i Bochni. Zarządzał wydobyciem i finansami. Podlegali mu wszyscy urzędnicy, zorganizowani w systemie hierarchicznym, w wiceżupnikami obu salin, solnikami, tragarzami i innymi kategoriami robotników kopalń. Żupnik sprawował też władzę sądowniczą nad pracownikami kopalń, a sam - cywilnie i karnie - odpowiadał wyłącznie przed królem.
Teraz, gdy już wiemy jakiej "branży" dotyczył statut, wyjaśnimy co regulował. Król zamierzał usystematyzować zasady wydobycia i sprzedaży soli, stworzył podstawowe ramy dla funkcjonowania i rozwoju żup solnych, które stanowiły jedno z najważniejszych źródeł dochodu państwa (czwarta część skarbu) i miały kapitalne znaczenie dla rozwoju gospodarczego ówczesnej Polski. Była to pierwsza ordynacja, czyli zbiór przepisów i zarządzeń, które wyczerpująco normowały prawo górnicze w kopalni soli. ⛏
Komentarze